വ്യക്തിഗത അവകാശങ്ങൾ, ഇരയായ നീതിയിലേക്ക് ഒരു മാറ്റം

By
Lakshmi Sreekumar
-
298
ഇന്ത്യയുടെ പുതിയ സമഗ്രമായ ക്രിമിനൽ നിയമ പരിഷ്കാരങ്ങൾ: ഒരു വിലയിരുത്തൽ

ശീതകാല സമ്മേളനത്തിൽ പാർലമെൻ്റ് ഭൂരിപക്ഷത്തോടെ മൂന്ന് പുതിയ ക്രിമിനൽ നിയമ ബില്ലുകൾ പാസാക്കി. ‘ഭാരതീയ ന്യായ സംഹിത 2023, ഭാരതീയ നാഗരിക് സുരക്ഷാ സൻഹിത 2023, ഭാരതീയ സാക്ഷ്യ അധി നിയം 2023’ എന്നീ മൂന്ന് ബില്ലുകളാണ് കേന്ദ്ര ആഭ്യന്തര മന്ത്രി അമിത് ഷാ പാർലമെൻ്റിൻ്റെ ഇരുസഭകളിലും അവതരിപ്പിച്ചത്. രാഷ്ട്രപതിയുടെ അനുമതി ലഭിച്ചതോടെ ഈ മൂന്ന് ബില്ലുകളും ഇപ്പോൾ നിയമമായി.

ഇതോടെ ബ്രിട്ടീഷുകാരുടെ കാലത്ത് ഉണ്ടാക്കിയ പഴയ ക്രിമിനൽ നിയമങ്ങളിൽ നിന്ന് രാജ്യം ഇപ്പോൾ മോചിതരായിരിക്കുന്നു, അല്ലെങ്കിൽ നിലവിലെ കാലത്തിനും മാറുന്ന സാഹചര്യങ്ങൾക്കും അനുസരിച്ച് പഴയ നിയമങ്ങൾ ഭേദഗതി ചെയ്ത് പുതിയ ക്രിമിനൽ നിയമം രാജ്യത്തിന് ലഭിച്ചുവെന്നു പറയാം. മൊത്തത്തിൽ ഇതൊരു പ്രധാന വിഷയമാണ്. 1860-ൽ രാജ്യത്ത് നിലനിന്ന സാഹചര്യങ്ങൾ സമൂഹത്തിലും നിയമത്തിലും കാര്യമായ മാറ്റങ്ങൾ കണ്ടു. രാജ്യത്ത് സ്വാതന്ത്ര്യസമരം നടക്കുമ്പോൾ അതിനെ അടിച്ചമർത്താൻ ചില കർക്കശമായ നിയമങ്ങൾ നിലവിൽ വന്നു. എന്നാൽ നമ്മൾ ഭരണഘടന അംഗീകരിച്ചപ്പോൾ ജനങ്ങൾക്ക് അഭിപ്രായ സ്വാതന്ത്ര്യം, ചിന്താ സ്വാതന്ത്ര്യം തുടങ്ങിയ മൗലികാവകാശങ്ങൾ അനുവദിച്ചു. ഈ മാറ്റങ്ങളോടൊപ്പം, തീവ്രവാദം, സാമ്പത്തിക കുറ്റകൃത്യങ്ങൾ, സൈബർ കുറ്റകൃത്യങ്ങൾ തുടങ്ങിയ ചില പുതിയ കുറ്റകൃത്യങ്ങളും ഉയർന്നുവന്നിട്ടുണ്ട്. അതിനാൽ, നിയമങ്ങളിൽ പുതിയ നിർവചനങ്ങളും നടപടിക്രമങ്ങളും ആവശ്യമാണെന്ന് തോന്നി. തെളിവുകളുടെ അടിസ്ഥാനത്തിൽ നീതിന്യായ നടപടികൾ വേഗത്തിലാക്കാൻ, ഇലക്ട്രോണിക് തെളിവുകൾ പരിഗണിക്കേണ്ടതിൻ്റെ ആവശ്യകതയും അനുഭവപ്പെട്ടു. കൂടാതെ, ബ്രിട്ടീഷ് കാലഘട്ടത്തിലെ നിയമങ്ങൾ നീതി ലഭ്യമാക്കുന്നതിലല്ല, കുറ്റകൃത്യങ്ങൾ നിയന്ത്രിക്കുന്നതിലാണ് ശ്രദ്ധ കേന്ദ്രീകരിച്ചിരുന്നത്. അതിനാൽ, പുതിയ നിയമങ്ങളിൽ വ്യക്തിയുടെ സ്വാതന്ത്ര്യവും അവകാശങ്ങളും മനസ്സിൽ സൂക്ഷിക്കേണ്ടത് ആവശ്യമായിരുന്നു.

അങ്ങനെ, കാലക്രമേണ, നിയമങ്ങളിൽ പല സുപ്രധാന മാറ്റങ്ങളും ഭേദഗതികളും ആവശ്യമായി വന്നിട്ടുണ്ട്. ഇത് തുടർച്ചയായി അപ്ഡേറ്റ് ചെയ്യേണ്ട ഒരു തുടർച്ചയായ പ്രക്രിയയാണ്. ഇപ്പോൾ നമ്മൾ ഇന്ത്യൻ പീനൽ കോഡ് ഉണ്ടാക്കിയപ്പോൾ രാജ്യദ്രോഹത്തിന് പകരം വിഘടനവാദം എന്ന പദം ഉപയോഗിച്ചു. കാരണം രാജ്യദ്രോഹത്തിൽ രാജ്യത്തിനെതിരെ സംസാരിക്കുന്നത് ഉൾപ്പെടുന്നു, പക്ഷേ രാജ്യദ്രോഹ കുറ്റത്തിൽ രാജ്യത്തിനെതിരെ സംസാരിക്കുന്നത് ഉൾപ്പെട്ടിരുന്നില്ല. ഈ രീതിയിൽ, ഒരു പ്രധാന മാറ്റം വരുത്തി. അതുപോലെ തീവ്രവാദം 1980 മുതൽ കണ്ടു തുടങ്ങിയ ഒരു പുതിയ കുറ്റകൃത്യമാണ്, എന്നാൽ അന്നത്തെ നിയമങ്ങളിൽ അതിനുള്ള വ്യവസ്ഥകളൊന്നും ഉണ്ടായിരുന്നില്ല. ഇപ്പോൾ ഞങ്ങൾ അതിനെ ഒരു പുതിയ കുറ്റമായി ഉൾപ്പെടുത്തിയിരിക്കുന്നു. കൂടാതെ, ആൾക്കൂട്ട കൊലപാതകം, സാമ്പത്തിക കുറ്റകൃത്യങ്ങൾ, കുട്ടികളെ തട്ടിക്കൊണ്ടുപോകൽ, ആസിഡ് ആക്രമണങ്ങൾ തുടങ്ങിയ പുതിയ കുറ്റകൃത്യങ്ങളും നിയമങ്ങളിൽ ഉൾപ്പെടുത്തിയിട്ടുണ്ട്, കാരണം ഇവ മുമ്പ് നിലവിലില്ല. കൂടാതെ, സൈബർ കുറ്റകൃത്യങ്ങളും ഇലക്ട്രോണിക്സ് പോലുള്ള പുതിയ മാധ്യമങ്ങളിലൂടെ സംഭവിക്കുന്ന കുറ്റകൃത്യങ്ങളും ഉൾപ്പെടുത്തിയിട്ടുണ്ട്. അതിനാൽ ഈ സുപ്രധാന മാറ്റങ്ങൾ നിയമങ്ങളിൽ വരുത്തിയിട്ടുണ്ട്. മാത്രമല്ല, തെളിയിക്കപ്പെടുന്നതുവരെ ഇപ്പോൾ ഒരു വ്യക്തിയും കുറ്റവാളിയായി കണക്കാക്കപ്പെടുന്നില്ല. ഇതൊരു പ്രധാന മാറ്റമാണ്.

സമൂഹവും അതിൻ്റെ ആവശ്യങ്ങളും കാലത്തിനനുസരിച്ച് മാറിയതാണ് ഈ മാറ്റങ്ങൾക്കെല്ലാം പ്രധാന കാരണം, അതിനാൽ നിയമങ്ങളും മാറ്റേണ്ടത് ആവശ്യമാണ്. ലോ കമ്മീഷൻ പലപ്പോഴും നിയമങ്ങൾ പരിഷ്കരിച്ചിട്ടുണ്ട്, എന്നാൽ ഏത് ക്രിമിനൽ നിയമങ്ങൾ പരിഷ്കരിക്കണം (തത്ത്വത്തെ അടിസ്ഥാനമാക്കിയുള്ള ക്രിമിനൽ നിയമ പരിഷ്കരണം) അടിസ്ഥാനമാക്കിയുള്ള തത്വങ്ങൾ എന്തായിരിക്കണം? ഈ തത്വങ്ങളുടെ ഏറ്റവും വലിയ സ്രോതസ്സായി ഇന്ത്യൻ ഭരണഘടന കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു. 11 പ്രധാന തത്ത്വങ്ങൾ ഭരണഘടനയിൽ നിന്ന് ഉരുത്തിരിഞ്ഞതാണ്, ആദ്യത്തെ തത്വം വ്യക്തിയുടെ സ്വകാര്യതയാണ്. ഭരണഘടന നിലവിൽ വന്നതിന് ശേഷം, മൂന്നാം ഭാഗത്തിൽ ഞങ്ങൾ വ്യക്തിക്ക് അവകാശങ്ങൾ നൽകി. വ്യക്തിഗത അവകാശങ്ങൾ വളരെ പ്രധാനമാണ്, ക്രിമിനൽ നിയമം ഒരു വ്യക്തിയെ തടവിലിടുന്നത് പോലെയുള്ള വ്യക്തിഗത അവകാശങ്ങൾ ലംഘിക്കുന്ന ഒരു നിയമമാണ്. അതേസമയം വ്യക്തി സ്വാതന്ത്ര്യമാണ് പരമോന്നതമെന്ന് ഭരണഘടന പറയുന്നു. എങ്ങനെ സന്തുലിതാവസ്ഥ കൈവരിക്കാം എന്നത് ഒരു സങ്കീർണ്ണ പ്രശ്നമായിരുന്നു. മനുഷ്യാവകാശങ്ങൾക്ക് എങ്ങനെ മുൻഗണന നൽകാം എന്നതാണ് രണ്ടാമത്തെ കാര്യം. നീതിയെ എങ്ങനെ വേഗത്തിലാക്കാം എന്നതാണ് മൂന്നാമത്തെ കാര്യം, കാരണം നീതിയുടെ ഉറപ്പ് വളരെ പ്രധാനമാണ്. നേരത്തെ, ശിക്ഷ കഠിനമായിരിക്കുമെങ്കിലും ഉറപ്പില്ലായിരുന്നു. ഈ കുറ്റത്തിന് ഈ ശിക്ഷ നൽകുമെന്ന് എഴുതിയിട്ടുണ്ടെങ്കിൽ, ആ ശിക്ഷ ഒരു നിശ്ചിത സമയപരിധിക്കുള്ളിൽ നൽകണം എന്നാണ് ഉറപ്പ്. കൂടാതെ, ഇരയ്‌ക്കായി നിയമങ്ങളൊന്നും ഇല്ലെന്ന് ഞങ്ങൾ കണ്ടു. കുറ്റവാളികളെ മാത്രം മനസ്സിൽ വെച്ചാണ് ഞങ്ങൾ നിയമങ്ങൾ ഉണ്ടാക്കിയത്. ഇപ്പോൾ 21-ാം നൂറ്റാണ്ടിൽ, ഇരകളെക്കുറിച്ചുള്ള ധാരാളം പ്രവർത്തനങ്ങൾ നടക്കുന്നു. ഇരയായ നീതിയെക്കുറിച്ച് സംസാരിക്കുന്നു, അപ്പോൾ ഇരയെ എങ്ങനെ കേന്ദ്ര വേദിയിലേക്ക് കൊണ്ടുവരും? ജയിലുകളിൽ എങ്ങനെ പരിഷ്കാരങ്ങൾ സംഭവിക്കും, നിയമസഹായം എങ്ങനെ നൽകാം?

നമുക്ക് ശിക്ഷ നൽകേണ്ടിവന്നാൽ, ലഘൂകരിക്കുന്ന ഘടകങ്ങൾ, വഷളാക്കുന്ന ഘടകങ്ങൾ എന്നിങ്ങനെ വ്യക്തിയുടെ ഏത് ഘടകങ്ങളാണ് നാം പരിഗണിക്കേണ്ടത്? സാമൂഹ്യശാസ്ത്രത്തിലും നിയമത്തിലും വളരെയധികം വികസനം ഉണ്ടായിട്ടുണ്ട്, അതിൻ്റെ അടിസ്ഥാനത്തിൽ നമുക്ക് കുറ്റവാളിയെ നന്നായി മനസ്സിലാക്കാനും അവർക്ക് ഉചിതമായ ശിക്ഷ നിശ്ചയിക്കാനും കഴിയും. അതുകൊണ്ടാണ് നിയമങ്ങളിൽ സാമൂഹിക സേവനവും ഉൾപ്പെടുത്തിയിരിക്കുന്നത്. ഹാജരാകാത്ത വിചാരണയെക്കുറിച്ചും ഞങ്ങൾ സംസാരിച്ചു, ഒരു വ്യക്തി ലഭ്യമല്ലെങ്കിൽ, അവരെ ഇപ്പോഴും പ്രോസിക്യൂട്ട് ചെയ്യാം. പോലീസിനെ എങ്ങനെ ഉത്തരവാദിയാക്കാം, കാരണം മുമ്പ് പോലീസിന് സർക്കാരുകളോട് മാത്രമേ ഉത്തരവാദിത്തം ഉണ്ടായിരുന്നുള്ളൂ, എന്നാൽ ഇപ്പോൾ പോലീസിനെ ഭരണഘടനയോട് ഉത്തരവാദിത്തമുള്ളതാക്കുന്ന വിഷയം ഉയർന്നുവന്നിരിക്കുന്നു. നീതിന്യായ പ്രക്രിയയിൽ ഇരയ്ക്കും അവകാശങ്ങൾ നൽകിയിട്ടുണ്ട്. ഭാരതീയ ന്യായ സൻഹിത 2023 ൽ, ബഹുമാനപ്പെട്ട ആഭ്യന്തര മന്ത്രി വ്യക്തമായി പ്രസ്താവിച്ചിട്ടുണ്ട്, ഇപ്പോൾ ഞങ്ങളും ഇരകളെ കേന്ദ്രീകരിച്ചുള്ള നിയമം ഉണ്ടാക്കിയിരിക്കുകയാണ്. ഏതൊരു നിയമത്തിലും ആദ്യമായാണ് ഇരകളുടെ അവകാശങ്ങൾ അംഗീകരിക്കപ്പെടുന്നത്. ഇതൊരു പുതിയ കാഴ്ചപ്പാടാണ്. ഇനിയും ഒരുപാട് കാര്യങ്ങൾ ചെയ്യാനുണ്ടെങ്കിലും ഇതൊരു വലിയ ചുവടുവെപ്പാണ്. തെളിവ് നിയമത്തിലും ഞങ്ങൾ പല മാറ്റങ്ങളും വരുത്തിയിട്ടുണ്ട്. ഞങ്ങൾ ഇലക്ട്രോണിക് തെളിവുകളും പ്രാഥമിക തെളിവായി പരിഗണിക്കുന്നു, അതിൻ്റെ അടിസ്ഥാനത്തിൽ മുന്നോട്ട് പോകാം.

ഈ പരിഷ്കരണ പ്രക്രിയ ഏകദേശം നാല് വർഷത്തോളം നീണ്ടുനിന്നു, അതിനെക്കുറിച്ച് വിപുലമായ ചർച്ചകൾ നടന്നു. ഈ സമയത്ത് നിരവധി പേർ വിവിധ വിഷയങ്ങളിൽ അഭിപ്രായങ്ങൾ പ്രകടിപ്പിച്ചു. നിങ്ങൾ പ്രാരംഭ ഡ്രാഫ്റ്റ് നോക്കുകയാണെങ്കിൽ, നിർവചനങ്ങൾ കൂടുതൽ സമഗ്രമോ കൂടുതൽ വ്യക്തമോ ആക്കേണ്ടതുണ്ടെന്ന് ചില ആളുകൾക്ക് തോന്നി. പിന്നീട് പാർലമെൻ്ററി സ്റ്റാൻഡിങ് കമ്മിറ്റിയും ഇതിൽ മാറ്റങ്ങൾ നിർദേശിച്ചു.

ഏറ്റവും വലിയ ഉദാഹരണം തീവ്രവാദമാണ്. നേരത്തെ, നിയമവിരുദ്ധ പ്രവർത്തനങ്ങൾ (പ്രിവൻഷൻ) ആക്ട് (യുഎപിഎ) പ്രകാരം തീവ്രവാദ പ്രവർത്തനങ്ങൾ നിർവചിക്കപ്പെട്ടിരുന്നു, എന്നാൽ അതൊരു പ്രത്യേക നിയമമാണ്. ഇന്ത്യൻ ശിക്ഷാനിയമത്തിൽ (ഐപിസി) മുമ്പ് തീവ്രവാദം കൊണ്ടുവന്നിട്ടില്ല. ഭീകരതയെ ഐപിസിയിൽ കൊണ്ടുവരിക എന്നതിനർത്ഥം രാജ്യത്ത് ഭീകരവാദം എന്ന ആശയം മുഖ്യധാരയാക്കേണ്ട നിരവധി കുറ്റകൃത്യങ്ങൾ നടക്കുന്നുണ്ട് എന്നാണ്. അതിനെ നാല് ഭാഗങ്ങളായി തിരിച്ചിരിക്കുന്നു: 1) ഒരാൾ ഒരു വ്യക്തിക്കെതിരെ ഏതെങ്കിലും തരത്തിലുള്ള ഭയം സൃഷ്ടിച്ചാൽ, 2) പൊതു സ്വത്ത് നശിപ്പിക്കുന്നു, 3) ഏതെങ്കിലും നിർണായകമായ അടിസ്ഥാന സൗകര്യങ്ങൾക്ക് ദോഷം ചെയ്യുന്നു, 4) തിരഞ്ഞെടുക്കപ്പെട്ട സർക്കാരുകളെ അപകടപ്പെടുത്തുകയോ മരണഭയം സൃഷ്ടിക്കുകയോ ചെയ്യുന്നു. ഇത്തരത്തിലുള്ള നിർവചനം യുഎപിഎയിൽ നിന്ന് എടുത്ത് ഐപിസിയിൽ ഉൾപ്പെടുത്തിയിട്ടുണ്ട്. കൂടാതെ, സംഘടിത കുറ്റകൃത്യങ്ങൾ നിർവചിക്കപ്പെട്ടിട്ടുണ്ട്, തട്ടിക്കൊണ്ടുപോകൽ, കവർച്ച, വാഹനമോഷണം, പിടിച്ചുപറി, ഭൂമി തട്ടിയെടുക്കൽ, കരാർ കൊലപാതകം തുടങ്ങിയ നിയമവിരുദ്ധ പ്രവർത്തനങ്ങളുടെ ഒരു രൂപമായിരിക്കും സംഘടിത കുറ്റകൃത്യങ്ങൾ. അക്രമവും നിയമവിരുദ്ധ പ്രവർത്തനങ്ങളും സംഘടിത കുറ്റകൃത്യമായി കണക്കാക്കും.

ആൾക്കൂട്ട കൊലപാതകം സമീപകാലത്തെ ഒരു പ്രതിഭാസമാണ്, എന്നാൽ നിർവചനത്തിൻ്റെ അഭാവം മൂലം ഇത് പതിവ് സംഭവങ്ങളായി രജിസ്റ്റർ ചെയ്യപ്പെടുകയായിരുന്നു. ഇപ്പോൾ സെക്ഷൻ 101 പറയുന്നത് വംശം, സമുദായം, ലിംഗഭേദം അല്ലെങ്കിൽ ജന്മസ്ഥലം എന്നിവയുടെ അടിസ്ഥാനത്തിൽ ഒരു പൊതു ഉദ്ദേശ്യം ഉൾപ്പെടുന്ന ഏതെങ്കിലും സംഭവമുണ്ടെങ്കിൽ അത് ഇന്ത്യൻ ശിക്ഷാ നിയമത്തിൽ ഉൾപ്പെടുത്തുമെന്നും ജീവപര്യന്തം തടവും വധശിക്ഷയും വരെയുള്ള ശിക്ഷകൾക്ക് വ്യവസ്ഥകൾ ഏർപ്പെടുത്തിയിട്ടുണ്ട്. മുൻ ഐപിസി കോഡിൽ പുരുഷൻമാരെ മാത്രമേ പരാമർശിച്ചിട്ടുള്ളൂ, എന്നാൽ ഇപ്പോൾ അതിൽ പുരുഷന്മാരും സ്ത്രീകളും ട്രാൻസ്‌ജെൻഡേഴ്സും ഉൾപ്പെടുന്നു. അതുപോലെ, സ്ത്രീകൾക്കും കുട്ടികൾക്കും എതിരായ കുറ്റകൃത്യങ്ങൾ പ്രത്യേക വിഭാഗത്തിൽ ഉൾപ്പെടുത്തിയിട്ടുണ്ട്. വഞ്ചനയിലൂടെ ആരെങ്കിലും ലൈംഗിക ബന്ധത്തിൽ ഏർപ്പെട്ടാൽ അതും ശിക്ഷാർഹമാണ്. അശ്രദ്ധമൂലമുള്ള മരണങ്ങളും (ഡ്രൈവിംഗ് മൂലമുണ്ടാകുന്നവ) ഇപ്പോൾ ഉൾപ്പെടുത്തിയിട്ടുണ്ട്. ഇത് മുമ്പ് ഈ രൂപത്തിൽ കണ്ടിട്ടില്ല. ചെയിൻ സ്‌നാച്ചിംഗും വ്യക്തമായി നിർവചിക്കപ്പെട്ടിട്ടുണ്ട്. നേരത്തെ ഇത് ഒരു തരം മോഷണമായി കണക്കാക്കപ്പെട്ടിരുന്നു, എന്നാൽ ഇപ്പോൾ ഇത് 3 വർഷം വരെ ശിക്ഷയുള്ള പ്രത്യേക കുറ്റമാക്കി മാറ്റിയിരിക്കുന്നു.

ഇന്ത്യൻ പീനൽ കോഡ് (IPC) സെക്ഷൻ 53 പ്രകാരം വധശിക്ഷ, ജീവപര്യന്തം തടവ്, പിഴ, സ്വത്ത് കണ്ടുകെട്ടൽ എന്നിവ ഉൾപ്പെടുന്ന വിവിധ തരത്തിലുള്ള ശിക്ഷകൾ പട്ടികപ്പെടുത്തുന്നു. എന്നിരുന്നാലും, സമൂഹ ശിക്ഷ എന്ന ആശയം ഒരിക്കലും അംഗീകരിക്കുകയോ വ്യക്തമായി വെളിപ്പെടുത്തുകയോ ചെയ്തിട്ടില്ല. യുണൈറ്റഡ് കിംഗ്ഡത്തിൽ, കമ്മ്യൂണിറ്റി സേവനം അവരുടെ നടപടിക്രമ നിയമങ്ങളിൽ ഉൾപ്പെടുത്തിയിട്ടുണ്ട്, അത് ശിക്ഷയുടെ ഒരു രൂപമാണ്. ഇത് നവീകരണ സമീപനത്തിൻ്റെ ഭാഗമാണ്, അതായത് കുറ്റവാളികളെ ജയിലിലേക്ക് അയക്കുന്നതിനുപകരം, സമൂഹത്തിന് വേണ്ടി ചില പ്രവർത്തനങ്ങൾ ചെയ്യാൻ അവരെ പ്രേരിപ്പിക്കുന്നു. ജയിലുകളിൽ തിക്കും തിരക്കും വർധിച്ചുവരുന്നതിനാൽ, ചെറിയ കുറ്റങ്ങൾക്കുള്ള പിഴയ്‌ക്ക് പകരമായി സാമൂഹിക സേവനം മാറും. ഉദാഹരണത്തിന്, ഒരു ഡോക്‌ടർ എന്തെങ്കിലും തെറ്റ് ചെയ്‌തതായി പിടിക്കപ്പെട്ടാൽ, അവരോട് ഏതാനും മാസങ്ങൾ ആശുപത്രിയിൽ സേവനം ചെയ്യാൻ ആവശ്യപ്പെടാം. ക്രിമിനൽ നീതിന്യായ വ്യവസ്ഥയെ പരിഷ്കരിക്കുന്നതിനുള്ള നല്ല ശ്രമമാണിത്.

ഇന്ത്യയിൽ രണ്ട് തരത്തിലുള്ള നിയമങ്ങളുണ്ട് – പ്രാദേശികവും പ്രത്യേകവും. പ്രാദേശിക നിയമങ്ങളിൽ ചില പ്രത്യേക കുറ്റകൃത്യങ്ങൾ ഉൾപ്പെടുന്നു, അതേസമയം പ്രത്യേക നിയമങ്ങൾ സാമ്പത്തിക കുറ്റകൃത്യങ്ങൾ ഉൾക്കൊള്ളുന്നു. എന്നിരുന്നാലും, കള്ളപ്പണം വെളുപ്പിക്കൽ അല്ലെങ്കിൽ നികുതി വെട്ടിപ്പ് പോലുള്ള ചില സാമ്പത്തിക കുറ്റകൃത്യങ്ങൾക്ക് ഇതിനകം നിലവിലുള്ള നിയമങ്ങൾ ഉണ്ടായിരുന്നു. എന്നാൽ ഇന്ത്യൻ പീനൽ കോഡ് (ഐപിസി) ഒരു പൊതു നിയമമായതിനാൽ ഇന്ത്യൻ നിയമവ്യവസ്ഥയിൽ പ്രത്യേക നിയമങ്ങൾ പ്രത്യേകമായതിനാൽ നിരവധി പൊതു വ്യവസ്ഥകളും ഉണ്ടെന്ന് നിരീക്ഷിക്കപ്പെട്ടിട്ടുണ്ട്. ഈ പശ്ചാത്തലത്തിൽ, സാമ്പത്തിക കുറ്റകൃത്യങ്ങളിൽ ഒരാളെ കുറ്റക്കാരനാണെന്ന് കണ്ടെത്തിയാൽ, അവരുടെ സ്വത്ത് കണ്ടുകെട്ടാൻ കഴിയുന്ന ചില പുതിയ വ്യവസ്ഥകൾ ഏർപ്പെടുത്തിയിട്ടുണ്ട്. കൂടാതെ, ഇത്തരം കാര്യങ്ങളിൽ അറസ്റ്റ് ചെയ്യാനും കേസെടുക്കാനും പോലീസിന് ചില അധികാരങ്ങളും നൽകിയിട്ടുണ്ട്. നേരത്തെ, ചില തെളിവുകൾ തെളിവായി സ്വീകരിക്കുന്നതിൽ ബുദ്ധിമുട്ടുകൾ ഉണ്ടായിരുന്നു, എന്നാൽ ഇപ്പോൾ സ്മാർട്ട്‌ഫോണുകൾ, ചാറ്റുകൾ തുടങ്ങിയ തെളിവുകളും സ്വീകരിക്കാം. തെളിവുകളുടെ അഭാവത്തിൽ നേരത്തെ രക്ഷപ്പെട്ട വൈറ്റ് കോളർ കുറ്റകൃത്യങ്ങളോടും സാമ്പത്തിക കുറ്റവാളികളോടും കർശനമായി ഇടപെടുക എന്നതാണ് ഈ മാറ്റങ്ങളുടെയെല്ലാം ലക്ഷ്യം.

ഒന്നാമതായി, കുറഞ്ഞ കുറ്റകൃത്യങ്ങളുടെ വിഭാഗത്തിൽ വരുന്ന ഒരു എഫ്ഐആർ (ആദ്യ വിവര റിപ്പോർട്ട്) മൂന്ന് ദിവസത്തിനുള്ളിൽ രജിസ്റ്റർ ചെയ്യണം. മൂന്ന് മുതൽ ഏഴ് വർഷം വരെ ശിക്ഷ ലഭിക്കാവുന്ന കുറ്റങ്ങൾക്ക് 14 ദിവസത്തിനകം രജിസ്റ്റർ ചെയ്യണം. എഫ്ഐആർ സമർപ്പിച്ച് 90 ദിവസത്തിനകം അന്വേഷണ കുറ്റപത്രം പൂർത്തിയാക്കണം. 14 ദിവസത്തിനകം കുറ്റപത്രം മജിസ്‌ട്രേറ്റും പരിഗണിക്കണം. അതുപോലെ, ആദ്യമായി കുറ്റം ചെയ്യുന്നവർക്ക്, കാലയളവിൻ്റെ മൂന്നിലൊന്ന് കഴിഞ്ഞ് തടങ്കലിൽ നിന്ന് മോചിപ്പിക്കാം. രണ്ടാമത്തെ കേസിൽ വാദം കേട്ട് 45 ദിവസത്തിനകം വിധി പറയണം. ഇപ്പോൾ നിയമപരമായി അധികാരപ്പെടുത്തിയ സീറോ എഫ്ഐആർ നിലവിലുണ്ട്, ഒരു വ്യക്തിക്ക് ഒരു പ്രത്യേക അധികാരപരിധിയിലേക്ക് പോകേണ്ട ആവശ്യമില്ലാതെ ഏത് പോലീസ് സ്റ്റേഷനിലും എഫ്ഐആർ ഫയൽ ചെയ്യാം. ഇ-എഫ്ഐആർ വീട്ടിൽ നിന്ന് ഫയൽ ചെയ്യാം, പ്രത്യേകിച്ച് സ്ത്രീകൾക്ക്. നീതിന്യായപ്രക്രിയയ്ക്ക് ഉറപ്പും വേഗതയും കൈവരുത്തുന്ന ഇത്തരം പലതും സംഭവിച്ചിട്ടുണ്ട്. വേഗത്തിലുള്ള നീതി ലഭിക്കാനുള്ള അവകാശമാണിത്, അത് ഭരണഘടനയിലും നൽകിയിരിക്കുന്നു. ഭരണഘടനയുടെ ആർട്ടിക്കിൾ 21 പ്രകാരം വേഗത്തിലുള്ള നീതി ലഭിക്കാനുള്ള അവകാശം സാക്ഷാത്കരിക്കുന്നതിനുള്ള നല്ല ചുവടുവയ്പ്പാണിത്.

ചുരുക്കത്തിൽ, ഈ മൂന്ന് പുതിയ ക്രിമിനൽ നിയമ ബില്ലുകൾ – ഭാരതീയ ന്യായ സംഹിത 2023, ഭാരതീയ നാഗരിക് സുരക്ഷാ സൻഹിത 2023, ഭാരതീയ സാക്ഷ്യ അധീനിയം 2023 എന്നിവ പാസാക്കിയത് ഇന്ത്യയുടെ നിയമ ചരിത്രത്തിലെ ഒരു സുപ്രധാന നാഴികക്കല്ലാണ്. കാലഹരണപ്പെട്ട കൊളോണിയൽ കാലഘട്ടത്തിലെ ക്രിമിനൽ നിയമങ്ങളെ മാറ്റിമറിച്ചുകൊണ്ട്, ആധുനിക സമൂഹത്തിൻ്റെ മാറിക്കൊണ്ടിരിക്കുന്ന ആവശ്യങ്ങളുമായി രാജ്യത്തിൻ്റെ നീതിന്യായ വ്യവസ്ഥയെ വിന്യസിക്കാൻ സർക്കാർ ശ്രമിച്ചു. വ്യക്തിഗത അവകാശങ്ങളുടെ പ്രഥമത, വേഗത്തിലുള്ള നീതി, ഇരകളെ കേന്ദ്രീകരിച്ചുള്ള സമീപനങ്ങൾ, ഉത്തരവാദിത്തം തുടങ്ങിയ പ്രധാന തത്വങ്ങൾ ഈ പരിഷ്കാരങ്ങളെ നയിച്ചു. തീവ്രവാദം, സൈബർ കുറ്റകൃത്യം, ആൾക്കൂട്ട കൊലപാതകം തുടങ്ങിയ ഉയർന്നുവരുന്ന കുറ്റകൃത്യങ്ങളുടെ ഉൾപ്പെടുത്തലും ശിക്ഷാവിധിയിലെ ഘടകങ്ങൾ ലഘൂകരിക്കുന്നതിൽ ശ്രദ്ധ കേന്ദ്രീകരിക്കുന്നതും കൂടുതൽ സമഗ്രവും പുരോഗമനപരവുമായ ക്രിമിനൽ നീതി ചട്ടക്കൂട് കാണിക്കുന്നു. കൂടുതൽ പുരോഗതിക്ക് ഇനിയും ഇടമുണ്ടെങ്കിലും, ഈ പരിഷ്‌കാരങ്ങൾ ഇന്ത്യയിൽ കൂടുതൽ നീതിയുക്തവും അവകാശങ്ങളിൽ അധിഷ്ഠിതവുമായ ക്രിമിനൽ നീതിന്യായ വ്യവസ്ഥയിലേക്കുള്ള ഒരു സുപ്രധാന ചുവടുവെപ്പാണ് എന്നതിൽ സംശയമില്ല.

കടപ്പാട് : സിദ്ധാർത്ഥ് ദേശായി , verdictum.in ബോംബെ ഹൈക്കോടതിയിൽ പ്രാക്ടീസ് ചെയ്യുന്ന അഭിഭാഷകനാണ് ലേഖകൻ. എഡിറ്റ് ,വിവർത്തനം, പത്രിക എഡിറ്റർ.

[ഈ ലേഖനത്തിൽ പറഞ്ഞിരിക്കുന്ന അഭിപ്രായങ്ങൾ രചയിതാവിൻ്റെതാണ്. ലേഖനത്തിൻ്റെ ഉള്ളടക്കത്തിന് ഒരു ഉത്തരവാദിത്തമോ ബാധ്യതയോ പത്രികക്കോ verdictum.in ഏറ്റെടുക്കുന്നില്ല.]

298 COMMENTS

  1. Jeg setter pris på at du tok deg tid til å skrive og dele denne innsiktsfulle artikkelen. Den var klar og konsis, og jeg fant dataene veldig nyttige. Din tid og energi brukt på forskning og skriving av denne artikkelen er sterkt verdsatt. Enhver som er interessert i dette emnet vil uten tvil dra nytte av denne ressursen.

  2. I loved as much as youll receive carried out right here The sketch is attractive your authored material stylish nonetheless you command get bought an nervousness over that you wish be delivering the following unwell unquestionably come more formerly again as exactly the same nearly a lot often inside case you shield this hike

  4. Its like you read my mind You appear to know so much about this like you wrote the book in it or something I think that you can do with a few pics to drive the message home a little bit but instead of that this is excellent blog A fantastic read Ill certainly be back

  21. Наркотики,
    купить героин и продажа оружия запрещены в мире для защиты общества от серьёзных рисков и последствий. Запрет наркотиков связан с их разрушительным воздействием на здоровье людей, вызывая физическую и психологическую зависимость, что ведёт к преступности, деградации и общественным проблемам. Также наркотики могут разрушать семьи и увеличивать финансовые нагрузки на системы здравоохранения и социального обеспечения. Продажа оружия строго контролируется,
    чтобы предотвратить его попадание в руки преступников и террористов, что может привести к насилию, убийствам и дестабилизации общественной безопасности. Эти запреты направлены на снижение уровня преступности, защите общественного здоровья и безопасности, а также на поддержание стабильности и правопорядка.a href=https://tk-factoriya.ru/>купить героин

  30. Добрый день!
    Мы изготавливаем дипломы любой профессии по невысоким ценам.
    [url=http://nation.geoman.ru/demogr/alph0014.shtml/]nation.geoman.ru/demogr/alph0014.shtml[/url]

  31. Авторский блог Чернолесова https://chernolesov.com это пространство идей и вдохновения для ценителей натуральных материалов, ремесленного мастерства и уникального дизайна. Окунитесь в мир творчества и гармонии природы с каждым постом.

  42. Hello,

    I am Husam Orabi, Qatari Investors Group’s chief business development and delivery officer. We offer loans and credit facilities at a small interest rate for ten years and a moratorium of up to two years.
    We also finance profit-oriented projects and businesses. We understand that each business is unique, so let us know what you need for your business, and we will tailor our financing to suit your specific requirements.

    Regards,

    Husam Orabi
    CHIEF BUSINESS DEVELOPMENT & DELIVERY OFFICER

    Mobile: +971524239312
    Whatsapp: +971524239312
    [email protected]

  44. Занимаемся сдачей в аренду комплектов плавсредств https://baidak.ru и байков для самоорганизованных речных сплавов. Исследуем маршруты для самоорганизованных речных сплавов и оформляем краткие путеводители. Мы работаем для тех кто любит свободу и независимость в планировании путешествия, а так же творческих личностей, которые хотят реализовать собственные проекты комплектов плавсредств и байков для самоорганизованных речных сплавов.

  56. Актуальные новости https://arguments.kyiv.ua Украины: политика, экономика, общество, спорт и культура. Свежие репортажи, аналитика и главные события дня. Будьте в курсе всех изменений и тенденций в Украине.

  60. Эта игровая площадка покоряет своим разнообразием игр. С первого запуска, когда заходишь на сайт, чувствуешь, что ты в мире, где каждая ставка приносит настоящий драйв.

    Интерфейс интуитивно понятный, что делает процесс приятным. Депозиты проходят мгновенно, а переводы не задерживается. Каждая деталь продумана, чтобы игра шла гладко.

    И конечно, техподдержка всегда поддерживает, моментально реагируют и всегда на высоте. Для меня [url=https://selector-casino-igrat.tech/]Казино селектор[/url] стал настоящим открытием, где каждый спин приносит ощущения, которые сложно описать!

  61. Хранилище ссылок https://memo.top/about/ для структу­рирования накопленных ресурсов. Добавляй ссылки на сторонние ресурсы, группируй их и делись со своими друзьями. Повысьте вашу продуктивность c помощью персонализированой стартовой страницы

  70. У нас вы найдете ноутбуки различных конфигураций, размеров и цветов. Мы предлагаем ноутбуки с различными типами дисплеев, такими как IPS, OLED, TN, а также различными разрешениями экрана. Если вам нужен ноутбук для игр, мы предлагаем модели с высокой производительностью и мощными графическими картами. Если вы ищете ноутбук для работы, у нас есть модели с быстрыми процессорами и большим объемом памяти.

  71. Федерация – это проводник в мир покупки запрещенных товаров, можно купить гашиш, купить мефедрон, купить кокаин, купить меф, купить экстази, купить альфа пвп, купить гаш в различных городах. Москва, Санкт-Петербург, Краснодар, Владивосток, Красноярск, Норильск, Екатеринбург, Мск, СПБ, Хабаровск, Новосибирск, Казань и еще 100+ городов.

  76. Подготовка к экспертизе фасада здания, полезные советы.
    Экспертиза фасада – [url=experfasad.ru]experfasad.ru[/url] .

  78. Ремонт компьютеров в Зеленограде на дому https://zelcompuhelp.ru профессиональная помощь в удобное для вас время. Настройка, диагностика, замена комплектующих и программное обеспечение. Быстрое решение любых проблем с вашим ПК без необходимости его транспортировки.

  87. Профессиональная стоматологическая помощь https://stomatologia.moscow лечение зубов, протезирование, имплантация, ортодонтия и профилактика. Современные технологии, безболезненные процедуры и индивидуальный подход. Обеспечиваем здоровье полости рта и красивую улыбку на долгие годы.

  102. Информационный сайт о биодобавках https://биодобавки.рф предоставляет актуальные данные о составе, пользе и применении различных добавок. Узнайте, как поддерживать здоровье с помощью натуральных средств, получите советы экспертов и ознакомьтесь с научными исследованиями в области нутрициологии.

  106. У нас можно купить лицензионные ключи для игр https://adability.ru ключи STEAM, Origin, Uplay, Battle.net, Minecraft. Adability – интернет-магазин лицензионных компьютерных игр и ключей с доставкой по всей России.

  111. Строительная экспертиза от профессионалов: гарантия качества и безопасности.
    Эксперт строй инжиниринг – [url=https://analiskonstr.ru/]https://analiskonstr.ru/[/url] .

  128. Быстрые и качественные грузоперевозки по Москве и области — решения для бизнеса и частных лиц
    грузовая перевозка [url=http://www.gruzoperevozki-777.ru/]http://www.gruzoperevozki-777.ru/[/url] .

  137. Телеграм бот https://brickquick.ru предназначен для поиска информации из открытых источников, проверки утечек данных и сбора сведений по таким персональным данным, как номер телефона, электронная почта и профили в социальных сетях.

  138. Инновационный бот в Telegram https://2-box.ru позволяющий получить доступ к информации о пользователях, таких как номера телефонов, email-адреса и другие личные данные. С его помощью можно быстро найти сведения о людях, пользователях соцсетей или мессенджеров.

  143. Мотанка https://motanka.co.ua ваш джерело актуальної інформації! Узнайте про головні події в світі, країні і вашому регіоні. Політика, економіка, спорт, технології та культура – ??все, що важливо, в одному місці.

  144. Конструктор документов https://forma.today позволяет мгновенно создавать документы. Для этого нужно выбрать шаблон, заполнить несколько полей и получить готовый документ. Процесс создания автоматизирован, а заполнение данных по ИНН и подсказки при вводе адреса облегчают работу.

  155. У місті Чернівці https://u-misti.chernivtsi.ua — це зручний портал для громадян, який містить свіжі новини про життя Чернівців. На веб-сторінці ви знайдете до актуальної інформації про чернівецькі заходи.

  162. Предлагаем пиловочник для строительства и производства. Высокое качество древесины, соответствие стандартам и оперативная доставка. Размеры и объемы всегда в наличии. Выгодные условия для оптовых и розничных покупателей.

  175. Быстрая раскрутка https://nakrytka.com продвижение в социальных сетях. Профессиональная и безопасная SMM-накрутка лайков, просмотров, комментариев и подписчиков в популярных социальных сетях.

  179. The main advantage of quotex demo is premium quality in everything and without exception. Platform transparency, advanced technologies, attractive conditions for participants – all this makes us unique.

  180. CVpro https://cvpro.com.tr dunya cap?nda milyonlarca is arayan?n guvendigi bir CV yazma ve kariyer koclugu hizmetidir. Uzman ekibimiz, profesyonel CV, sektore ozel on yaz?, LinkedIn optimizasyonu ve kisisel kariyer koclugu sunarak kariyerinizde basar?ya ulasman?za yard?mc? olur. Gercek potansiyelinizi yans?tan CV’nizle yeni f?rsatlar? kesfetmeniz icin yan?n?zday?z.

  182. TradingEvent https://tradingevent.ru это информационный портал для трейдеров и инвесторов, который предлагает актуальные прогнозы по движению финансовых активов, включая акции, валюты, криптовалюты

  191. Все о зачатии и беременности https://z-b-r.org полезная информация о подготовке к беременности, расчёт овуляции, развитие плода по неделям, советы по здоровью и питанию, подготовка к родам.

  192. Камянец 24 https://24kp.com.ua/lifehacks/ газета города Каменец-Подольский, где можно найти не только новости города, но и последние новости дня и все важное и интересное, что происходит в Хмельницкой области и в Украине.

  193. Важные события дня https://actualnews.kyiv.ua с объективной подачей: последние новости из Украины и со всего мира. Читайте о политике, экономике, международных отношениях и общественных изменениях в одном месте.

  196. Самые важные новости https://pto-kyiv.com.ua на одном портале: политика, экономика, происшествия, спорт и культура. Оперативно, достоверно, актуально — следите за событиями вместе с нами!

  202. Женский журнал https://leif.com.ua о стиле жизни, моде, красоте и саморазвитии. Узнайте актуальные советы и идеи для гармоничной и успешной жизни каждой женщины.

  203. Модный женский https://krasotka-fl.com.ua онлайн-журнал с акцентом на стиль, красоту, здоровье и саморазвитие. Практичные рекомендации, тренды и идеи для женщин, которые хотят быть в курсе всех новинок.

  204. Онлайн-клуб рукоделия https://godwood.com.ua для любителей и мастеров. Уроки, мастер-классы, идеи и советы по вязанию, шитью, вышивке и другим техникам. Общайтесь с единомышленниками, делитесь проектами и развивайте свои навыки в уютной онлайн-среде.

  206. портал о рукоделии https://lugor.org.ua советы по вязанию, вышивке и шитью, мастер-классы, схемы и идеи для творчества. Полезные статьи для начинающих и опытных мастеров, вдохновение и практические рекомендации.

  207. Клуб для беременных https://mam.ck.ua и молодых мам: встречи, советы специалистов, обсуждения важных тем, занятия по уходу за малышом. Поддержка и полезная информация для комфортного материнства.

  231. Портал для мужчин https://swiss-watches.com.ua которые хотят быть в курсе. Получите актуальные советы по стилю, здоровью и технологиям, которые помогут вам реализовать свои амбиции.

  233. Гаджеты и IT-новинки https://dumka.pl.ua обзор новейших гаджетов на рынке. Узнайте о функциях, характеристиках и отзывах на смартфоны, планшеты, носимые устройства и другие технологические новинки.

  234. Инвестиции в недвижимость https://manorsgroup.com.ua обзор возможностей для инвестирования в недвижимость. Узнайте о выгодных объектах, тенденциях рынка и советах по выбору недвижимости для дохода.

  235. Мировые события https://hansaray.org.ua актуальные новости из мира. Узнайте о значимых событиях, конфликтах, международных отношениях и их влиянии на глобальную политическую и экономическую ситуацию.

  247. Стильные и тёплые угги https://ugg-original-moskva.store для женщин, мужчин и детей. Широкий ассортимент, натуральные материалы и современные дизайны. Удобная покупка, выгодные цены и доставка до двери.

  248. Стильные и тёплые угги https://ugg-original-moskva.store для женщин, мужчин и детей. Широкий ассортимент, натуральные материалы и современные дизайны. Удобная покупка, выгодные цены и доставка до двери.

  249. На сайте https://funposter.ru/ вы найдете уникальные фотоподборки интересных мест, редких животных, удивительных городов и шедевров архитектуры. Это пространство для вдохновения, где каждая фотография рассказывает свою историю.

  252. Инструкции для ремонта https://sklad-kotlov.ru своими руками: как подготовить, спланировать и выполнить работы. Советы для всех видов ремонта с пошаговыми фото.

  253. Портал для ремонта https://fdmlev.ru своими руками: как справиться с задачами любой сложности. Полный перечень этапов, инструкции, фотоуроки и рекомендации по материалам для вашего дома.

  254. сайт по ремонту своими руками https://9sam.ru от идей до готовых решений. Чёткие инструкции, фото, схемы и советы для обновления интерьера и устранения любых поломок.

  257. CVzen.pl https://cvzen.pl to lider w pisaniu CV i coachingu kariery, zaufany przez miliony na calym swiecie. Oferujemy wsparcie na kazdym etapie kariery: od tworzenia CV i listow motywacyjnych po optymalizacje profilu LinkedIn i coaching kariery. Pomagamy odkryc nowe mozliwosci dzieki CV, ktore podkresla Twoj potencjal.

  258. CVpro.com.tr https://cvpro.com.tr milyonlarca is arayan?n guvendigi lider CV yazma ve kariyer koclugu hizmetidir. Uzman ekibimiz, profesyonel CV, sektore ozel on yaz?, LinkedIn profili optimizasyonu ve kisisel kariyer koclugu ile gercek potansiyelinizi ortaya c?kararak kariyer hedeflerinize ulasman?za destek olur. Yeni f?rsatlar? kesfetmek icin yan?n?zday?z!

  259. Исследование рынков https://issledovaniya-rynkov.ru аналитика и исследования в сфере услуг. Детальные обзоры, прогнозы, конкурентный анализ и ключевые данные для бизнеса. Актуальная информация для роста.

  262. Портал о ваших правах https://pravovoeobesp.ru это база знаний о законах, правах и обязанностях. Сайт создан для тех, кто хочет защищать свои интересы, получать ответы на юридические вопросы.

  263. Статьи для вас и вашего бизнеса https://businessfaq.ru подборка актуальных материалов для предпринимателей. Советы по управлению, развитию, финансам и маркетингу, чтобы ваш бизнес процветал.

  264. переходите по ссылке https://t.me/qvavada и открывайте для себя новый уровень развлечений! в нашем телеграм-канале доступны бонусы и множество полезной информации для игроков. будьте в курсе всех новинок, чтобы играть без ограничений!

  265. vavada affiliates предоставляет уникальную возможность погрузиться в мир азартных игр. здесь вы сможете создать аккаунт на официальном сайте vavada. получите доступ к бонусам через мобильное приложение.

  266. vavada casino приложение — это быстрый способ начать игру на vavada. создайте аккаунт за пару минут и наслаждайтесь игрой на зеркале. бонусы, акции, удобный интерфейс — всё это доступно прямо сейчас, в том числе на планшетах.

  267. не знаете, как найти актуальную ссылку vavada? ссылка https://t.me/qvavada решит вашу проблему. подпишитесь на наш телеграм-канал и получите доступ ко всем новостям. теперь ваш выигрыш на расстоянии пары секунд!

  269. Играйте на 1win современные слоты, настольные игры и щедрые бонусы. Удобная платформа и круглосуточная поддержка.

  274. Ремонт шаг за шагом https://belbriz.ru полезные лайфхаки, доступные материалы и решения для самостоятельного преображения любого помещения.

  275. Техосмотр на Московском шоссе, СПб занимает минимум времени. На Московском шоссе работает надежный центр техосмотра, где можно пройти обязательный техосмотр. Профессионалы гарантируют выполнение процедур в кратчайшие сроки.

    Для прохождения техосмотра на Московское шоссе, Санкт-Петербург, вам достаточно записаться заранее . Местоположение делает его доступным для всех. Быстрая и качественная диагностика позволит вам избежать очередей .

    Техосмотр на Московском шоссе обеспечивает безопасность вашего автомобиля. Центр оборудован всем необходимым для проверки , что исключает ошибки в диагностике . Оформляйте техосмотр в СПб без хлопот .
    Цена техосмотра грузового авто Московское шоссе 13

  276. хотите быть в курсе всех новостей в vavada? переходите по ссылке https://t.me/qvavada и подписывайтесь на наш проверенный телеграм-канал. здесь вы найдёте фриспины и другую полезную информацию!

  277. хотите окунуться в азартные игры? вавада казино позволяет войти в аккаунт в казино vavada. попробуйте мобильную версию для удобного доступа. оцените широкие возможности: от бонусов до рейтинговых игр.

  278. Сертификат о соответствии https://pikabu.ru/story/dlya_chego_nuzhen_sertifikat_gost_r_iso_9001_pri_uchastii_v_tenderakh_12093517 системы менеджмента качества требованиям стандарта ГОСТ Р ИСО 9001 является официальным документом, удостоверяющим, что система менеджмента качества создана согласно установленным требованиям. Для получения документа о соответствии СМК, необходимо подтвердить, что проведены разработка и внедрение системы, она результативна, эффективно функционирует и постоянно совершенствуется.

  286. cryptocurrency exchange service https://swap.cloud based in Luxembourg. It offers fully automated instant exchanges between cryptocurrencies with no KYC requirements, ensuring speed and privacy. The platform is designed for users looking for smooth, secure and hassle-free transactions.

  287. Найти подходящий бюстгальтер возможно благодаря широкому ассортименту на рынке. Кружевной бюстгальтер создаёт элегантный образ , а комфортный бюстгальтер обеспечивает удобство на каждый день . Для кормящих женщин разработаны бюстгальтеры для беременных и кормления , которые учитывают особые потребности.

    Спортивный бюстгальтер обеспечивает максимальную поддержку во время тренировок . Для платьев с глубоким вырезом идеально подойдёт бюстгальтер с открытой спиной . Бюстгальтер больших размеров разработаны с учётом анатомических особенностей.

    Белый бюстгальтер отлично смотрится под светлой одеждой . Бюстгальтер с пуш-ап помогает создать привлекательный образ . Для юных девушек оптимальным выбором станет лифчик для подростка , который соответствует возрастным особенностям. Наборы бюстгальтеров помогут разнообразить ваш гардероб.
    бюстгальтер набор бюстгальтер с пуш-ап .

  294. Если интересна тематика про “Участка”, то рекомендуем посмотреть раздел – все про Участка.- With regards, Ralph

  295. Если интересна тематика про “Новости”, то рекомендуем посмотреть раздел – все про Новости.- With regards, Lindsay

  296. Если интересна тематика про “База”, то рекомендуем посмотреть раздел – все про База.- With regards, Nicole

  297. Если интересна тематика про “Корзину”, то рекомендуем посмотреть раздел – все про Корзину.- With regards, Jesse

  298. Если интересна тематика про “Оптом”, то рекомендуем посмотреть раздел – все про Оптом.- With regards, Bonnie

LEAVE A REPLY

Please enter your comment!
Please enter your name here